Historia miasta Działoszyce
12 grudnia, 2006Wydawnictwa
12 grudnia, 2006Budowę kościoła w Działoszycach rozpoczęto w 1220 r. z fundacji biskupa krakowskiego Iwona Odrowąża. Konsekracji owego kościoła p.w. Świętego Floriana dokonał ów biskup w 1222 r. Powstały wówczas kościół był murowany, o typowym gotyckim układzie. Pierwotną bryłę kościoła stanowiła podłużna nawa z 6 oknami wraz ze znajdującym się od wschodu prezbiterium posiadającym okien 3. Świątynia ta nie posiadała zakrystii, ani żadnych kaplic bocznych, sklepienie natomiast zastąpiono drewnianym sufitem. Ściany były podtrzymywane przez 12 skarp i zwieńczone od góry przez ostry dach sięgający wysokości ok. 20 łokci. Natomiast jedyne wejście znajdowało się od strony zachodniej.
Przebudowy
Oryginalna forma kościoła utrzymała się do 1413 roku, kiedy to za sprawą ówczesnego właściciela Dzialoszyc, Michała Bogumiłłowa i Piotra dziedzica Sancygniowa (który za przyłączenie do nowo powstałej parafii w Sancygniowie kilku wsi parafii Działoszyce, zobowiązał się m.in. upiększyć działoszycki kościół). Obniżono wówczas kościół o 3 łokcie, zastępując drewniany sufit murowanym sklepieniem, które jest w prezbiterium krzyżowe, natomiast w nawie beczkowe, ozdobione 4 szerokimi pilastrami. Dobudowano również zakrystię od północnego – wschodu, a do głównych drzwi od zachodu – kruchtę.
Z 1737 r. pochodzi zachowana w aktach miejskich Pieśń o Najświętszej Marii Pannie Działoszyckiej.
Działoszycki kościół ma wiele pięknych zabytków, często w skali światowej.
Prezbiterium
Prezbiterium to najstarsza część kościoła. Początkowo wyższe od obecnego o 3 łokcie w 1413 r. obniżono zastępując drewniany sufit murowanym sklepieniem w stylu krzyżowym. Główną część prezbiterium stanowi ołtarz główny, renesans przechodzący w barok. Zdobią go cztery kolumny korynckie po bokach. Sam ołtarz składa się z trzech części: dolnej i największej przedstawiającej Świętą Trójcę adorowaną przez świętych, środkowej ukazującą ostatnią wieczerzę oraz górnej i zarazem najmniejszej przedstawiającej ściętą głowę Jana Chrzciciela na misie. Po obydwu stronach ołtarza znajdują się obrazy przedstawiający świętych archaniołów Michała i Gabriela.
W zachodniej części prezbiterium znajdują się stare stalle, ozdobione malaturą. Naprzeciw zakrystii są to malowidła przedstawiające monetę czynszową, wskrzeszenie łazarza, uzdrowienie ślepego, św. Rodzinę: Pan Jezus bawi się z barankiem. Od strony zakrystii są wyobrażeni święci, wyżej sceny ze Starego Testamentu: Adama i Ewa w raju, grzech pierworodny, ofiara Noego. Po przeciwległej stronie znajdują się malowidła przedstawiające. Ponad wejściem do zakrystii znajduje się piękny polski obraz wyobrażający dwie pary szlacheckie, w otoczeniu całej rodziny, w postawie klęczącej, z herbami Ślepowron i Prus.
Nawa
W działoszyckim kościele nawa jest jedna, od wschodu oddzielona od prezbiterium barokowym łukiem, na środku którego znajduje się Chrystus Pan na krzyżu, ukośnie pochylony ku nawie. W nawie znajdują się dwa ołtarze boczne, przy wejściu do prezbiterium. Są to, po stronie Ewangelii ołtarz z figurą Pana Jezusa na krzyżu, na zasuwie św. Kryspin i Kryspian, patroni cechu szewskiego, w górnej ołtarza św. Leonard. Po przeciwnej stronie stoi ołtarz Serca Jezusowego, a na zasuwie św. Walenty, w górze natomiast znajduje się św. Florian.
Na północnej ścianie nawy, tuż przy wejściu do kaplicy Matki Boskiej Różańcowej, znajduje się barokowa ambona ozdobiona jest złoceniami w postaci rogów obfitości i figurkami świętych.
Na ścianach wewnątrz kościoła zawieszonych jest czternaście, pięknie wykonanych gipsowych płaskorzeźb, przedstawiających drogę krzyżową.
Zamknięciem nawy od zachodu jest chór, zdobiony figurami św. Cecylii i króla Dawid oraz Anioł z trąbą. Tabulaturę chóru pokrywa rzeźba , wyobrażająca narzędzia muzyczne.
Podłogę w nawie zmieniono w 1927 r. z drewnianej, na posadzkę terakotową. Sklepienie jest beczkowe.
Kaplica zbudowana została w 1637 r. Jej forma stanowi podłużny czworokąt, wzmacniany od zewnątrz przez dwie skarpy. W środku znajduje się ołtarz z obrazem św. Anny, wyżej obraz N.M.P. otaczającej płaszczem opieki różne stany. Naprzeciw ołtarza znajduje się pomnik grobowy Gabryela Gołuchowskiego, zmarłego w 1827 r. W arkadzie między nawą, a kaplicą wmurowana jest czarna marmurowa płyta, poświęcona kanonikowi Dobińskiemu, zmarłemu w 1807 r. Przy kaplicy funkcjonowało bractwo św. Anny.
Kaplica N.M.P. Różańcowej
Kaplice tę ufundował 1663 r. Albert Gogoł. Kaplica zbudowana jest w stylu wschodnim w wielką rotundę z kopułą. Forma murów tej kaplicy jest ośmiokątna ze skarpami lekko na zewnątrz wystającymi, z ogzymsowaniem w górze, styl dorycki przypominającym.
W kaplicy stoją dwa ołtarze. W głównym znajduje się obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem, z metalową sukienką. Na zasuwie znajduje się św. Teresa od Dzieciątka Jezus. W ołtarzu tym, biskup Kuliński podczas konsekracji tegoż ołtarza 27 V 1891 r., umieścił relikwie św. Klemensa i św. Iluminaty.
W bocznym ołtarzu znajduje się obraz N.M.P. zw. działoszycką, dawniejbardzo czczony. Z obrazem tym wiąże się pieśń o N.M.P. Działoszyckiej (zapisana w aktach miejskich w 1737 r.)
Naprzeciw ołtarza N.M.P. Działoszyckiej jest konfesjonał, za którym znajduje się płyta poświęcona pamięci zmarłych: Piotra Celestyna (zm. 1791 r.), Dominiki z Karwosieckich (zm. 1837), Gabryelowi (zm. 1824), Marji z Chwalibogów (zm. 1832).
Kaplica N.M.P. ma niespotykaną, dwupoziomową budowę. Pod kaplicą górną jest dolna, zw. Grobem Jezusa, do której schodzi się po schodach. Znajdują się w niej cztery figury naturalnej wielkości przedstawiające: Pana Jezusa stojącego przy słupie, Jezusa niosącego krzyż, Jezusa leżącego w grobie oraz Matkę Bożą. W kaplicy znajduje się ołtarz z obrazem Jezusa złożonego z krzyża na kolanach Matki Bolesnej.
Wieżę kościelną, wysoką na 180 stop, wystawiono w 1898 r. z funduszy parafian, kosztem 30 tys. rubli. Wieża ta, jest jednocześnie dzwonnicą w której znajdują się trzy dzwony, z których największy ważący 1.300 funtów, odlany na miejscu w 1897 r. Na kościele znajduje się również sygnaturka, nad facjatą kościoła.